“Một nhà văn thực thụ là một nhà nhân ái trong tận tâm của mình”
Văn học Việt Nam đã sớm hướng về con người và các giá trị cốt lõi sâu sắc, không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực, mà còn có một nhiệm vụ mạnh mẽ và sâu sắc hơn, đó là ca ngợi vẻ đẹp của con người, yêu thương những người cùng khổ. Hay nói cách khác, đây chính là tâm hồn nhân ái của văn học. Từ thời xa xưa, tinh thần nhân ái vẫn luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt và kết nối các tác phẩm văn học. Trong số đó, “Truyện Kiều” là một tác phẩm thấm đượm tinh thần nhân ái, với tiếng thương từ ngàn đời đọng lại trong từng chữ viết, “Truyện Kiều” trở thành tác phẩm chiếm trọn trái tim của người đọc.
Bạn đang xem: Tầy giá trị nhân ái trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du
- Tiểu sử cuộc đời và tác phẩm văn học của thi hào đại đức Nguyễn Du
- Tiểu sử cuộc đời và tác phẩm của danh nhân Nguyễn Trãi
Khái niệm tinh thần nhân ái
Nhân ái là một thuật ngữ từ tiếng Hán Việt, xuất phát từ chức năng của văn học. Nhân nghĩa là con người, ái là tình yêu thương, ghép lại, nhân ái nghĩa là tình yêu thương con người. Nhân ái có mối quan hệ chặt chẽ với giá trị nhân văn và nhân bản, nhưng lại là một khái niệm bao trùm và chi phối tất cả các giá trị khác, bao gồm cả giá trị hiện thực. Có thể nói, những nhà văn lớn luôn hướng về con người, họ đặc biệt dành tình cảm cho những số phận bất hạnh, khổ đau và những tầng lớp cuối cùng trong xã hội. Đây là những người không có tiếng nói, bị bóc lột, tước đoạt quyền làm người và quyền được sống. Nhưng lại không đủ sức mạnh để đấu tranh, vì vậy văn học đặc biệt dành phần lớn tình cảm của mình để bảo vệ, yêu thương và đấu tranh cho những tầng lớp này, từ đó, trở thành tinh thần nhân ái, một trong những điểm đặc trưng lớn của văn học Việt Nam.
Biểu hiện chính của tinh thần nhân ái được thể hiện qua tấm lòng yêu thương con người, đồng cảm, sẻ chia và bảo vệ những giá trị nhân văn, ca ngợi vẻ đẹp của con người, đồng thời thể hiện hi vọng về một cuộc sống mới đẹp hơn. Vì yêu thương con người, nên những nhà văn, nhà thơ căm ghét và chỉ trích hiện thực đã làm cho họ đau khổ. Giá trị nhân ái là sự bay cao của cảm xúc của nhà văn, kết hợp với tình yêu thương con người sâu sắc, là giá trị cao quý của văn học.
Giá trị nhân ái trong truyện Kiều
Truyện Kiều là một trong những tác phẩm xuất sắc của văn học trung đại, đỉnh cao của tiếng Việt, với những giá trị sâu sắc mà nổi bật nhất là giá trị nhân ái. Hơn bất kỳ tác phẩm nào cùng thời, “Truyện Kiều” vươn lên hơn mảnh đất hiện thực để ca ngợi những vẻ đẹp tiềm ẩn, khuất lấp của con người. “Truyện Kiều” là biểu hiện cao nhất của tinh thần nhân ái.
* Đả kích hiện thực
Vì nhân ái là tình yêu thương con người, vì yêu thương quá mức mà Nguyễn Du căm phẫn hiện thực xã hội phong kiến, nguyên nhân chính đẩy những người mà tác giả yêu thương vào con đường cùng cực của cuộc sống, tước đoạt mọi quyền lợi cơ bản của họ. Trong truyện Kiều, tác giả chủ yếu chỉ trích, phê phán dựa trên việc phản ánh hiện thực. Đáng chú ý nhất là chỉ trích gay gắt sự ảnh hưởng của tiền bạc. Tiền bạc trở thành một thế lực có sức mạnh khủng khiếp, chi phối mọi mối quan hệ. Con người bị mê hoặc bởi tiền, chà đạp lên nhau vì tiền:
Trong tay sẵn có đồng tiền,
Dù lòng đổi trắng thành đen, không hề khó khăn.
Chỉ có trong truyện Kiều, tiền bạc mới được coi như một nhân vật thực sự. Đồng điệu với tiền là những quan lại, được thao túng bởi tiền, liên tiếp gây khó khăn và là nguyên nhân chính đẩy Kiều vào “đoạn đường tối tăm”. Vì chúng mà gia đình Thúy Kiều đang sống an lành phải tan vỡ. Vì chúng mà cô gái xinh đẹp và tài năng như Kiều bị đè nén một cách không thương tiếc. Mười lăm năm lưu lạc chính là mười lăm năm Kiều phải chịu đựng, trải qua mọi nỗi oan trái kinh khủng nhất. Phát hiện vĩ đại nhất và cũng đau đớn nhất của Nguyễn Du về thân phận con người là phát hiện về thân phận con người trong xã hội phong kiến.
Xem thêm : Ý nghĩa câu chuyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy
* Yêu thương con người
Đây là biểu hiện chính của tinh thần nhân ái, vì thế cũng chiếm phần lớn nhất trong tác phẩm. Nhà thơ dành tình cảm nhiều cho Thúy Kiều, người phụ nữ tài sắc vẹn toàn với tấm lòng nhân từ, song số phận lại bi thảm, nàng phải chịu cả một đời gian truân. Với việc viết về Kiều, một cô gái trải qua nhiều gia đình chủ và nhiều người đàn ông, nhưng luôn mang hơi thở của sự tôn trọng và đồng cảm. Ngòi bút thi nhân luôn thâm nhập vào tâm trạng của nhân vật, tìm thấy những nỗi đau thấm thía và diễn tả cảm xúc đó một cách sâu sắc. Ông đau xót cho một số phận tài hoa bây giờ trở thành trò đùa của số phận:
Đắn đo cân sắc cân tài,
Ép cung cầm nguyệt thử tài quạt thơ.
Hấp dẫn với một vẻ ngoại hình,
Xứng danh khách mới, tùy theo cơ duyên.
Của tiền mua đá quý đến Lam Kiều,
Ngạnh nhậu vào nhờ dạy những điều tường.
Vì thế, tình yêu của Nguyễn Du được lan rộng, là những tiếng khóc thương cho những người con gái là nạn nhân của xã hội phong kiến. Nhà văn đặc biệt yêu thương Kiều, bằng trái tim của một người đã trải qua rất nhiều khó khăn, vì thế, ông tìm được cách thương giữa một thế giới đầy rẫy những sự hận thù, chỉ có Nguyễn Du mới cảm thông với nỗi đau của nhân vật, nỗi đau của gia đình tan vỡ, tình duyên thoáng qua, trở thành hàng hóa thương mại. Nhà thơ hiểu rất rõ tâm lý của nhân vật, qua đó, yêu thương và đau xót.
* Ca ngợi vẻ đẹp của con người
Giữa thực tại đau thương, đầy những kẻ chỉ biết đến tiền bạc, quyền lực, nhà thơ Nguyễn Du vẫn tìm thấy vẻ đẹp của con người để ca ngợi và bảo vệ. Ông ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình của Thúy Kiều:
Xem thêm : Top 8 truyện Ngụ ngôn Việt Nam và thế giới thú vị nhất dành cho trẻ em
Kiều càng sắc sảo mặn mà,
Tài sắc vượt trội nhất là phần.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Một vẻ đẹp vượt xa chuẩn mực tự nhiên. Nguyễn Du sử dụng phép ước lệ để xây dựng chân dung nhân vật, nhưng với Nguyễn Du, vẻ đẹp của con người không chỉ vượt trội hơn thiên nhiên, mà còn làm cho thiên nhiên phải “thua, nhường”, “ghen, hờn” trước sắc đẹp của con người. Vượt xa các nhà thơ thời Trung Đại, Nguyễn Du cảnh báo người phụ nữ ở phương diện tài năng, ông đã xây dựng một nhân vật Kiều đa tài, mà từng tài đều xuất sắc, tuyệt vời:
“Thông minh từ trước bản chất của chúng ta,
Kết hợp với nghệ thuật thi và giọng ca.
Tuổi thanh xuân lấp lánh như ngọc nữ,
Tài năng của riêng mình vượt xa nhạc cung.”
Nhà thơ ca ngợi vẻ đẹp của Thúy Kiều ở mọi phương diện, với giọng điệu tôn trọng và tự hào về vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Ông tôn trọng những người phụ nữ, tạo dựng trong họ vẻ đẹp kiên cường mà chỉ tưởng có ở nam giới. Không chỉ khẳng định vẻ đẹp của con người qua hình thức, Nguyễn Du còn đặc biệt cao quý phẩm chất và nhân cách của những nhân vật lý tưởng. Nhân vật trung tâm trong Truyện Kiều (Thúy Kiều) có một lòng hiếu nghĩa sâu sắc với cha mẹ và trung thành son sắc với người yêu. Để đền tạ công ơn cha mẹ, khi gia đình gặp khó khăn, cha bị bắt, Kiều đã quyết định bán mình để chuộc cha với một quyết định dứt khoát: Làm con trước phải đền ơn cha. Và cuối cùng, khi đành phải chia tay với Kim, cô cảm thấy vô cùng đau xót.
Cuối cùng, Nguyễn Du thể hiện ước mơ của mình về một thế giới công bằng, thể hiện hi vọng về sự thay đổi của xã hội theo hướng tốt đẹp hơn. Đây là những biểu hiện của tinh thần nhân ái trong truyện Kiều, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt, với tình yêu thương của mình, nhà thơ đã viết nên một tuyệt phẩm khó ai có thể vượt qua.
Thảo Nguyên
Nguồn: https://tacphammoi.net
Danh mục: Truyện Hay
